Wanneer iemand een bedrag ontvangen heeft waar hij geen recht op heeft, spreekt het voor zich dat dat bedrag, dat in rechtstermen het onverschuldigd bedrag wordt genoemd, wordt terugbetaald.
Die regel van het gezond verstand komt in het burgerlijk recht voor en vormt de basis voor alle terugvorderingen van onverschuldigde bedragen.
Artikel 1235 Burgerlijk Wetboek
Artikel 1376 Burgerlijk Wetboek
In het burgerlijk recht (dat de onderlinge betrekkingen van particulieren regelt) kan de schuldeiser dan wel vrij verzaken aan de terugvordering van hetgeen hij ten onrechte aan zijn schuldenaar betaald heeft (kwijtschelding van schuld), in het sociaal recht kunnen de instellingen met een opdracht van algemeen belang de schulden van sociaal verzekerden niet naar eigen goeddunken behandelen.
De ten onrechte betaalde sociale uitkeringen worden immers door de gemeenschap gefinancierd en dat overheidsgeld mogen diegenen die niet de wettelijke bijslagtrekkenden ervan zijn niet houden.
Als een sociaal verzekerde niet aan de wettelijke voorwaarden voldoet om een bepaalde uitkering te krijgen, dan heeft hij geen recht op deze uitkering en indien de uitkering toch betaald werd, moet die verplicht teruggevorderd worden.
Er zijn echter in de wet vastgelegde uitzonderingen op het algemeen terugvorderingprincipe.
Deze uitzonderingen gelden voor alle betaalinstellingen voor kinderbijslag.
De kinderbijslaginstelling kan verzaken aan de terugvordering van het onverschuldigd bedrag als:
- de terugvordering om sociale redenen niet aangewezen is;
- het terug te vorderen bedrag laag is of als de terugvordering van het bedrag onzeker is of te duur in vergelijking met het terug te vorderen bedrag;
- de schuld niet aan de schuldenaar werd meegedeeld voor zijn overlijden.